2 Ekim 2022, Ayse Ökten ve Samed Küçükikiz
Zaman içinde gelir dağılımındaki değişiklikleri ölçmenin birkaç yolu vardır. Bu ölçülerin başında gelen Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımının eşitlik yönünde ilerlediğini; bire yaklaştıkça ise gelir dağılımının bozuluyor olduğunu ifade eder.
Aşağıdaki grafikten Türkiye’de 2005-2013 arasında gelir dağılımında eşitsizliğin azaldığını, 2013 sonrası ise gelir dağılımında bozulma yaşandığını gözleyebiliriz. (VERİ: TÜIK hanehalkı gelirleri, hanehalkı büyüklüğü ve kompozisyonu dikkate alınarak eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine dönüştürülmüş halidir. Aşağıdaki grafiklerde eşdeğer hanehalkı gelirlerini baz alan veriler kullanılmıştır.)
2013 sonrası dönemi daha iyi anlamak için, aşağıdaki grafikte 3 şehir için Gini katsayılarını görüntülüyoruz. Bu bilgilere göre Ankara ve İzmir’de gelir dağılımı düzelirken İstanbul’da bozulmuştur.
Gelir dağılımdaki değişiklikleri anlamanın başka bir yöntemi de en yüksek ve en düşük gelire sahip kesimlerin toplam gelirden aldıkları payları karşılaştırmaktır. Geliri en yüksek %10’luk dilimde olan hanehalkının toplam gelirden aldığı pay 2013’de %30.3 iken 2020 de %31.5’e çıkmıştır. Geliri en düşük %10’luk dilimde olan hanehalkının toplam gelirden aldığı pay ise 2013’de %2,4’den 2020’de %2,3’e düşmüştür.
Gelir dağılımındaki bozulmanın bir yansıması ev sahipliği oranında gözlenebilir. Geliri medyan gelirin %60 altında olan kesimin ev sahiplik oranı özellikle 2013 sonrası ciddi düşüş kaydetmiştir.
Dünya ülkeleri ile karşılaştıracak olursak, Türkiye’nin gelir eşitsizliğinin en yüksek olduğu ülkeler arasında yer aldığını görebiliriz. Son yıllardaki gelişmeler ise eşitsizliğin azalması yönünde seyretmemektedir.
