15 Aralık 2020, Ayse Ökten ve Samed Küçükikiz
Bu konudaki ilk bloğumuzu yazalı 3 ay geçmiş. Maalesef Covid ölüm oranları bu dönem içinde hızlanmaya devam etmiş, 9 Aralık 2020 tarihi itibari ile Türkiye’de 15531 kişi hayatını kaybetmiştir. Günlük vefat sayısı yaz aylarında düşüş göstermekle birlikte Eylül ayından beri ciddi artış kaydetmiştir.
Her ne kadar veriler hakkında bazı belirsizlikler ve ülkeler arası karşılaştırma yapmayı zorlaştıran unsurlar olsa bile, elimizde olan bilgileri baştan gözden geçiriyoruz. European Centre for Disease Prevention and Control’dan aldığımız verilere göre, her bir milyon nüfus başına düşen vefat sayısı, 9 Aralık 2020’de tarihi itibariyle, Amerika da 879,5 Türkiye’de 189,3 kişi olmuştur.
Aşağıdaki grafik vefat sayılarının 2020’nin son üç çeyreğinde ne seviyelerde olduğunu göstermektedir. Kore ve Japonya her üç çeyrekte de müthiş bir performans sergileyerek vefat oranlarının en düşük olduğu ülkeler arasında yer almaktadır. Türkiye, Fransa, ve İspanya’da 2020’nin ikinci çeyreğinden sonra vefat sayılarında düşüş gözlenmiş olmasına rağmen, maalesef dördüncü çeyrekte vefat oranlarında ciddi artışlar gözlenmektedir. Amerika’da da üçüncü çeyrekte bir düşüş gözlenmektedir.
Bu ülkelerin ekonomik olarak zaman içindeki gelişimlerini anlamak amacı ile 2019’un dördüncü çeyreğinden itibaren Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) ve istihdam sayılarındaki değişiklikleri aşağıdaki iki grafikte sergiliyoruz. Bu bilgilere göre, Amerika’daki GSYH, 2020’nin üçüncü çeyreğinde 2019 son çeyreğindeki değerinin %3,5, İspanya da %9, Fransa’da %3,7 altında olurken, Türkiye’de %3,3 üstünde seyretmiştir. İstihdam seviyesi ise hiçbir ülkede 2019 son çeyrekteki seviyeye ulaşmamıştır.
Son olarak 3. çeyrekte gözlenmiş olan toplam Covid ölüm oranlarını ve yine 3. çeyrek için yıllık GSYH büyüme oranlarını sergiliyoruz. Şili grafiğin sol üst ekseninde vefat oranlarında yüksek (bir milyonda 377,2 kişi), büyüme oranında düşük (%-10,2) bir yer alırken; Çin grafiğin sağ ekseninde %4,9 oranında bir büyümeyi, 1 milyonda 0,06 kadar vefat sayısı ile gerçekleştirmiş gözüküyor.
Türkiye’de 3. çeyrekte vefat sayısı bir milyonda 36.7 kişi ile grafikteki 37 ülkeden en yüksek ölüm oranına sahip 13. ülkedir. Bu dönemde her bir milyon kişi başına olan vefat sayısı İngiltere’de 25,9, Fransa’da 31, Kanada’da 19,3 ve Almanya’da 6,2 olmuştur. GSYH büyüme oranında ise pozitif büyüme sadece Çin ve Türkiye’de gözlemlenmiştir.
