3 Haziran 2021, Ayse Ökten ve Samed Küçükikiz
Türkiye’de son açıklanan bilgilere göre GSYH 2021’in birinci çeyreğinde %7 büyümüştür. Bu büyümenin sektörlere dağılımını aşağıdaki grafikte sunuyoruz. Sektörlerin hepsi büyümeye olumlu katkı yaparken, en büyük katkı sırasıyla %2.3 ile Sanayiden, %1.4 ile Parekende-Konaklama-Ulaştırma’dan ve %0.6 ile Bilgi- İletişimden gelmektedir.
Türkiye’nin 2021 1. Çeyrek büyümesi aşağıdaki grafikten de görülebileceği gibi birçok ülkenin üstünde seyretmiştir.
COVID pandemisinin yarattığı ekonomik krizi diğer krizler ile karşılaştırmak amacı ile aşağıdaki grafiklerde her kriz öncesi verilerini sıfır olarak sabitleyerek, krizin seyrettiği dönem içinde GSYH’nin nasıl değiştiğini sergiliyoruz. Mesela 2009 krizinin ikinci çeyreğinde GSYH %7 düşmüş ve kriz öncesi seviyeye gelmesi 5 çeyrek sürmüştür. 2018-2019 krizinde GSYH’nin kriz öncesi seviyeye gelmesi yaklaşık 3 çeyrek sürmüştür. COVID pandemisinin ilk çeyreğinde GSYH %10.9 düşmüş, 6 ay içinde kriz öncesi seviyeye ulaşmıştır.
Ülkeler arası karşılaştırma yapmak açısından aynı metodu 2009 ve COVID krizini yaşamış dört ülke için sergiliyoruz.
Bu bilgilere göre Amerika ve Şili’de GSYH’nin pandemi öncesi seviyesine gelmesi için 4 çeyrek (yani bir yıl), Güney Kore’de ise 3 çeyrek geçmiştir. İngiltere’de ise GSYH 2021’nin ilk çeyreğinde pandemi öncesi seviyesinin %6 altındadır.
İstihdamdaki değişikliklere bakacak olursak, Türkiye’de istihdamın COVID pandemisi ve daha öncesinde 2018-2019 krizinde ciddi kayıplar ile karşılaştığını görüyoruz. Aşağıdaki grafik 2018-2019 krizinden 1 sene 3 ay sonra bile istihdamın başlangıç seviyesinin %2 altında olduğunu göstermektedir. COVID krizinde ise istihdam kriz başındaki seviyesine yaklaşık 12 ayda erişmiş gözükmektedir.
İstihdamın 2018-2019 krizinden çıkmadan COVID krizine girdiğini göz önüne alacak olursak, daha sağlıklı bir karşılaştırmanın 2021’in ilk çeyreği ile 2018 kriz öncesi dönemi arasında olacağı söylenebilir. Aşağıdaki grafikte bu egzersizi yapıyoruz. 2018’in üçüncü çeyreğini başlangıç noktası olarak alıp 2021’in ilk çeyreğine kadar istihdamın nasıl değiştiğini görüntülüyoruz. Bu grafik Türkiye’de istihdamın halen 2018 üçüncü çeyreğindeki seviyeye ulaşamadığını açık olarak göstermektedir.
İstihdamsız büyüme olarak nitelendirilen bu olgunun son krizlerde birçok ülkede değişik oranlarda gözlemlendiğini aşağıdaki grafikler sergilemektedir. Mesela, Covid krizinden bir yıl 3 ay sonra Amerika’da istihdam kriz öncesi döneme göre %4.6, Güney Kore’de %1.4 ,İngiltere’de %1.6, Şili’de %8.8 daha düşük seviyede kalmıştır.
