2 Kasım 2021, Ayse Ökten ve Samed Küçükikiz
2021 Eylül ayında Türkiye’deki tüketiciler yine yüksek enflasyona maruz kalmıştır. 2020 Eylül ayına kıyasla gıda ve içecekler %28.7 ile en hızla artış gösteren kategori olmuştur.
2005 yılından beri yaşanılan toplam fiyat artışlarını daha iyi görebilmek için aşağıdaki grafikte çeşitli tüketim kategorilerinin 2005 yılı fiyatlarını 1 ile sabitleyerek zaman içindeki değişimlerini sergiliyoruz. Bu zaman diliminde ortalama TÜFE 4.5, gıda ve içeceklerin fiyatları 6.3, konut fiyatları ise 5.3 kat artmıştır.
Fiyatlardaki artışı gelirlerdeki artış ile karşılaştırmak için aşağıdaki grafikte nominal ücretleri tüketici fiyat endeksine oranladık ve 2005 yılını 1 değerine sabitledik. Burada gelir verisi için TÜİK’in açıklamakta olduğu gelir dağılımı ve yaşam koşulları istatistiklerini kullanmaktayız. Bu grafiğe göre, reel gelirde 2009 yılından 2016’ya sürekli bir artış gözlenirken 2016-2019 arasında çok az bir gelişme olduğunu söyleyebiliriz.
Belki de enflasyonun yarattığı etkiyi en iyi anlatan veri reel asgari ücret verisi olabilir çünkü nominal asgari ücret artışları zaman zaman hükûmet tarafından belirlenen artışlardır. Reel asgari ücrette bu dönemler dışında gözlenen değişiklikler sadece enflasyonu yansıtır. Aşağıdaki grafik 2005-2020 döneminde Türkiye’deki fiyat artışlarından arındırılmış reel asgari ücreti görüntülemektedir. 2016 yılındaki artış bu grafikte açıkça gözlenebilir. Aynı şekilde asgari ücrette, özellikle 2018 yılından beri yaşanan reel durgunlaşma da bu grafikte açıkça gözükmektedir. Hatta reel asgari ücretin 2020’deki seviyesinin 2015 yılı ile hemen hemen aynı olduğunu söyleyebiliriz. Bu asgari ücret kazananlarının refah seviyesinde 2015 yılından beri bir ilerleme olmadığını yansıtmaktadır.
Ayrıca 2005-2020 dönemi arasındaki reel asgari ücret değişiminin ülkeler arası karşılaştırmasını yaptığımızda, Türkiye’nin 26 ülke arasındaki konumunun oldukça düşük olduğunu aşağıdaki grafikten görebiliriz. (Veri)
