19 Aralık 2021, Ayse Ökten ve Samed Küçükikiz
Türkiye 2022’ye girerken enflasyonla mücadelede hiç bilinmeyen bir taktik deneniyor. Enflasyon 2021 Kasım ayında yıllık %21.3 seviyesine ulaşmışken, Merkez Bankası faizleri (TCMB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Faizi) Eylül ayından beri hızla düşürmeye devam ediyor.
Bu arada tüketicilerin ekonomiye güveni aşağıdaki grafikten görüleceği üzere 2012’den beri en düşük seviyeye inmiş vaziyette.
Aynı zamanda tüketicilerin maruz kaldığı enflasyonun azalacağına dair işaretler görmek zor. Mesela, 2021 Kasım’da tüketim mallarındaki enflasyon %21.3 olurken; ÜFE, yani üreticilerin fiyat endeksi %54.6 artmıştır. Yani üreticiler 2021’de yaşadıkları girdi fiyatlarındaki artışı satış fiyatlarına tam olarak yansıtamamışlardır. Önümüzdeki dönemde ÜFE’nin etkisinin TÜFE’ye yansıması halinde enflasyonun çok daha yüksek seviyelere çıkması öngörülebilir.
Bir başka gelişme de Merkez Bankası faizleri düşürdükçe tasarruf hesaplarındaki faizin düşüyor olmasıdır. Bu faiz oranlarının enflasyonun altında seyretmesi TL cinsinden tutulan tasarruf hesaplarındaki paranın erimesine yol açmaktadır. Kasım ayındaki yıllık enflasyon %21.3 iken; 1 aylık TL mevduat faiz %14.7 ve 1 yıllık TL mevduat faizi %15.1 gözükmektedir. Enflasyonun tasarruf hesaplarındaki faizin üstünde seyretmesi, bu yatırımların değer kazanması gerekirken değerini yitirmesine neden olmaktadır.
Aynı zamanda borç almak isteyen üretici ya da tüketicilerin maruz kaldığı birçok faiz oranı Merkez Bankası faiz oranlarıyla ters yönde ilerlemektedir. Mesela MB faiz oranı Ağustos-Aralık arasında %19’dan %14.7’ye düşerken, taşıt kredilerindeki faizler %21.7’den %23.9’ye; ihtiyaç kredileri de ise %23 den %24.9 çıkmıştır. Ticari Kredi faizlerinde aynı dönemde %1.8, konut faizlerinde ise %0.75 düşüş yaşanmıştır.
Bu dönemdeki ekonomik çarpıklıkların en net görüldüğü veri ise Türkiye’de herkesin yakından izlediği döviz kuru olabilir. Aşağıdaki grafikten de görülebileceği gibi, 2021’de Dolar TL’ye karşı yaklaşık %100 değer kazanmıştır.
